Trong hành trình học tiếng Anh, chương trình Phonics cho trẻ em được coi là “bước khởi đầu vàng” để bé đọc – viết – phát âm chuẩn ngay từ nhỏ. Phonics không chỉ là học thuộc chữ cái, mà còn giúp trẻ hiểu mối liên hệ giữa âm thanh và chữ viết, từ đó dễ dàng tự đọc những từ mới mà không cần dịch.
Mục lục bài viết
1. Phonics là gì?
Phonics là phương pháp dạy đọc và viết tiếng Anh dựa trên mối quan hệ giữa âm thanh (sounds) và chữ cái (letters).
- Trẻ học cách nhận biết từng âm riêng lẻ.
- Sau đó ghép các âm lại để tạo thành từ.
👉 Ví dụ: khi học từ “cat”, bé sẽ học:
- Âm /k/ → chữ c
- Âm /æ/ → chữ a
- Âm /t/ → chữ t
Ghép lại, bé sẽ đọc thành “cat”.
2. Lợi ích của Chương trình Phonics cho trẻ em
2.1 Đọc và viết tự lập – bé trở thành “nhà thám tử từ vựng”
Phonics giúp trẻ không cần học thuộc cả từ vựng, mà tự suy luận cách đọc – cách viết từ mới nhờ ghép âm. Điều này cực kỳ quan trọng bởi tiếng Anh có hơn 170.000 từ đang được sử dụng, ba mẹ sẽ không thể “dạy thuộc lòng” cho con hết được.
👉 Ví dụ:
- Khi gặp từ “ship”, bé biết cách ghép /ʃ/ + /ɪ/ + /p/ để đọc.
- Khi gặp từ “light”, bé sẽ nhận ra cụm “igh” thường phát âm là /aɪ/.
Nhờ đó, trẻ có khả năng “giải mã” từ mới giống như giải một câu đố – hứng thú hơn nhiều so với học vẹt.
2.2. Phát âm chuẩn ngay từ đầu – tránh sai lầm khó sửa sau này
Một trong những khó khăn lớn của trẻ Việt khi học tiếng Anh là mang thói quen phát âm tiếng Việt vào tiếng Anh (ví dụ đọc “cat” thành /kát/ thay vì /kæt/).
Phonics khắc phục điều này bằng cách dạy trẻ phát âm từng âm vị nhỏ (phoneme) chuẩn quốc tế ngay từ đầu.
- Bé sẽ phân biệt được sự khác nhau giữa /s/ và /ʃ/, giữa /i:/ và /ɪ/.
- Khi nói, bé rõ ràng, tự tin hơn, không bị “ngọng Anh – Việt”.
👉 Lợi ích lâu dài: Khi trẻ lớn, không cần “chữa phát âm” – vốn rất khó, mà đã có nền tảng chuẩn ngay từ những bài học đầu tiên.
2.3. Xây nền tảng vững chắc – giúp bé học 4 kỹ năng dễ dàng hơn
Phonics giống như việc xây móng cho ngôi nhà ngôn ngữ. Một khi đã hiểu nguyên tắc âm – chữ, trẻ dễ dàng tiến tới:
- Nghe: nhận ra từ vựng nhanh hơn vì đã quen âm.
- Nói: tự tin lặp lại từ đúng nhịp điệu, không sợ sai.
- Đọc: nhìn chữ là biết cách ghép âm → đọc trôi chảy.
- Viết: nhớ âm và chữ → viết từ chính xác.
👉 Điều này giúp trẻ tránh tình trạng:
- Biết nhiều từ nhưng chỉ “học thuộc lòng” mà không dám vận dụng.
- Dịch từng từ sang tiếng Việt rồi mới hiểu (rất mất thời gian).
Khi nền tảng vững, bé học tiếng Anh tự nhiên và phát triển bền vững hơn.
2.4. Tăng sự tự tin – con thấy mình “giỏi thật sự”
Một trong những rào cản lớn khiến trẻ ngại học tiếng Anh là sợ sai. Tuy nhiên, với Phonics, bé:
- Tự đọc được từ mới ngay trên lớp.
- Tự viết đúng chính tả những từ chưa gặp trước đây.
- Thấy rõ “mình làm được” → có động lực tiếp tục học.
👉 Ví dụ: Một học sinh lớp 2 chỉ mới học Phonics 2 tháng đã tự đọc truyện tranh tiếng Anh đơn giản. Khi cô giáo khen ngợi, bé sẽ cảm thấy tự hào → sự tự tin được “bật lên” tự nhiên.
2.5. Phù hợp với trẻ em Việt Nam – dễ hiểu, dễ áp dụng
Phonics có lợi thế rất lớn cho trẻ Việt vì phương pháp này tương tự với cách các em học tiếng Việt qua đánh vần.
- Ví dụ: trong tiếng Việt, trẻ học “c – a – ca”.
- Trong tiếng Anh, bé học “c – a – t → cat”.
Điều này giúp trẻ:
- Dễ tiếp thu, không cảm thấy xa lạ.
- Không bị quá tải kiến thức ngay từ nhỏ.
- Ba mẹ dễ dàng đồng hành cùng con tại nhà vì nguyên tắc gần gũi.
3. Các chương trình Phonics cho trẻ em phổ biến
🔹 Jolly Phonics
- Xuất xứ từ Anh, nổi tiếng toàn cầu.
- Dạy Phonics qua hát, vận động, kể chuyện, hình ảnh.
- Giúp bé học vui mà vẫn nhớ lâu.
🔹 Oxford Phonics World
- Thiết kế riêng cho trẻ mầm non & tiểu học.
- Xây dựng kỹ năng đọc viết từ cơ bản đến nâng cao.
- Bộ giáo trình được nhiều trung tâm quốc tế áp dụng.
🔹 Các chương trình khác
- Twinkl Phonics (Mỹ, Anh): học qua tài liệu số và hoạt động tương tác.
- Ngoài ra, nhiều trung tâm Anh ngữ tại Việt Nam cũng phát triển giáo trình Phonics riêng để phù hợp văn hoá và thói quen học tập của học sinh Việt.
4. Học tiếng Anh theo chương trình Phonics cho trẻ em nên bắt đầu từ đâu?
Để Phonics phát huy tối đa hiệu quả, trẻ nên được học theo lộ trình tuần tự – từ âm cơ bản đến đọc từ và câu. Phụ huynh không nên “nhảy cóc” vì mỗi giai đoạn đều quan trọng và liên kết với nhau.
4.1. Âm đơn và âm ghép (Single Sounds & Digraphs)
👉 Âm đơn (Single sounds):
Trẻ bắt đầu làm quen với các âm cơ bản trong tiếng Anh – mỗi chữ cái đại diện cho một âm (phoneme).
Ví dụ:
- a = /æ/ như trong cat
- b = /b/ như trong bat
- c = /k/ như trong cat
👉 Âm ghép (Digraphs & Vowel teams):
Sau khi nắm chắc âm đơn, bé sẽ học các âm được tạo bởi 2 chữ cái đi cùng nhau. Đây là bước quan trọng vì tiếng Anh có nhiều âm không thể đọc theo từng chữ cái riêng lẻ.
Ví dụ:
- sh = /ʃ/ như trong ship
- ch = /tʃ/ như trong chicken
- th = /θ/ như trong think hoặc /ð/ như trong this
- ai = /eɪ/ như trong rain
- ee = /iː/ như trong tree
👉 Lưu ý:
- Giai đoạn này giống như “học bảng chữ cái âm thanh” của tiếng Anh.
- Trẻ càng luyện nhiều, càng dễ ghép từ sau này.
4.2. Nối âm (Blending)
Sau khi biết các âm, trẻ học cách ghép chúng lại để tạo thành từ – gọi là blending.
Ví dụ:
- c + a + t = cat (/k/ + /æ/ + /t/)
- s + u + n = sun (/s/ + /ʌ/ + /n/)
👉 Hoạt động luyện tập vui nhộn:
- Giáo viên có thể cho từng âm xuất hiện trên thẻ flashcard, bé đọc ghép dần cho đến khi tạo thành từ hoàn chỉnh.
- Khi bé ghép thành công, cảm giác “wow, mình tự đọc được từ mới rồi” sẽ rất hứng thú.
4.3. Tách âm (Segmenting)
Đây là bước ngược lại với blending: nghe một từ và phân tách ra các âm.
Ví dụ:
- dog = /d/ + /ɒ/ + /g/
- ship = /ʃ/ + /ɪ/ + /p/
👉 Lợi ích:
- Trẻ rèn kỹ năng viết chính tả chính xác.
- Hình thành thói quen “nghe và nhận diện âm” → rất tốt cho kỹ năng nghe – nói sau này.
4.4. Sight Words (Từ quen mặt)
Không phải từ nào trong tiếng Anh cũng tuân theo quy tắc Phonics. Một số từ đặc biệt cần ghi nhớ trực tiếp bằng mắt – gọi là Sight Words.
Ví dụ:
- said (không đọc theo “s-a-i-d”)
- one (đọc là /wʌn/)
- two (đọc là /tuː/)
- who (đọc là /huː/)
👉 Cách học hiệu quả:
- Dùng thẻ flashcard nhiều màu sắc.
- Lồng ghép trong câu chuyện, bài hát, trò chơi.
- Nhắc đi nhắc lại hằng ngày để trẻ ghi nhớ tự nhiên.
👉 Lợi ích:
- Sight Words thường là các từ xuất hiện nhiều trong văn bản (ví dụ: the, is, of, to, and).
- Khi nắm vững Sight Words, trẻ sẽ đọc câu tiếng Anh nhanh và trôi chảy hơn, không bị “khựng” ở những từ quen mặt này.
5. Cách dạy chương trình Phonics cho trẻ em Việt Nam hiệu quả
Để trẻ hứng thú và tiến bộ nhanh với chương trình học Phonics, cha mẹ và giáo viên có thể kết hợp nhiều phương pháp đa dạng. Điều quan trọng là biến việc học thành trò chơi vui nhộn thay vì ép buộc, nhờ đó trẻ dễ dàng ghi nhớ và tự tin hơn khi phát âm.
5.1. Học Phonics qua âm nhạc và trò chơi 🎵🎲
Âm nhạc và trò chơi là “vũ khí bí mật” giúp bé yêu thích việc học.
- Bingo Phonics: Thay vì số, trên tấm bingo có các chữ cái hoặc âm. Khi giáo viên đọc âm /æ/, bé sẽ gạch ô có chữ a. Trò chơi này vừa rèn nghe vừa tạo không khí sôi động.
- Săn kho báu âm thanh: Yêu cầu trẻ tìm các đồ vật trong phòng bắt đầu bằng cùng một âm. Ví dụ: “Find things with the /b/ sound → ball, book, bag.”
- Simon says phiên bản Phonics: Khi nghe “Simon says: touch something with /s/ sound”, trẻ sẽ tìm nhanh đồ vật có âm /s/ (shoe, spoon…).
- Hát cùng chữ cái: Các bài hát đơn giản như ABC song hoặc Phonics song giúp trẻ làm quen âm – chữ một cách tự nhiên.
👉 Ví dụ thực tế: Bé nghe bài hát về âm /sh/, sau đó chơi trò “Ai nhanh hơn?” để tìm tranh minh họa từ ship, sheep, shop. Bé vừa nghe, vừa vận động, vừa đọc → học mà chơi, chơi mà họ
5.2. Sử dụng flashcards và hình ảnh 📖✨
Flashcards vẫn luôn là công cụ “thần kỳ” trong dạy Phonics, đặc biệt với trẻ nhỏ thích hình ảnh sinh động.
- Flashcards âm thanh: Một mặt là chữ cái, mặt kia là tranh minh họa. Ví dụ: “c” – kèm hình cat. Bé nhìn tranh, đoán âm → dễ ghi nhớ hơn.
- Ghép từ bằng thẻ: Chuẩn bị các thẻ “c” – “a” – “t”. Bé ghép lại và đọc thành cat. Sau đó đổi thành “h” – “a” – “t” để tạo từ mới hat.
- Trò chơi lật thẻ: Trẻ phải tìm 2 thẻ có cùng âm đầu (ví dụ: “d – dog” và “d – duck”).
👉 Ví dụ thực tế: Khi dạy âm ch, bạn cho bé một bộ flashcard gồm chicken, chair, cheese. Bé vừa lật vừa đọc to từ đó.
5.3. Luyện tập thường xuyên trong đời sống hằng ngày 📚
Không chỉ trong lớp học, Phonics cần được đưa vào các hoạt động hằng ngày.
- Đọc sách cùng bé: Chọn truyện tranh ngắn, nhấn mạnh âm đã học. Ví dụ: “Look, this is a dog. Can you say /d/?”
- Khuyến khích bé tự đọc: Khi chỉ vào từ sun, cha mẹ gợi: “/s/ + /ʌ/ + /n/ = … ?” Bé tự ghép lại thành sun.
- Ghi âm và nghe lại: Cho bé thử đọc 5 từ, sau đó mở lại để bé tự nghe và chỉnh sửa cách phát âm.
- Tìm từ cùng âm: Ví dụ khi đi siêu thị, hỏi con: “Can you find things with /m/ sound?” (milk, mango, muffin).
👉 Ví dụ thực tế: Một buổi tối đọc sách, bé chỉ vào từ ship. Cha mẹ gợi: “/ʃ/ – /ɪ/ – /p/, what’s that?” → bé tự ghép thành “ship” và thấy mình thật giỏi.
5.4. Lưu ý quan trọng khi dạy Phonics 📝
- Tạo môi trường tích cực: Luôn khen ngợi khi bé đọc đúng, kể cả chỉ một âm nhỏ.
- Kiên nhẫn và nhẹ nhàng: Nếu bé phát âm sai, hãy làm mẫu thay vì trách mắng.
- Kết hợp đa dạng phương pháp: Xen kẽ trò chơi, bài hát, đọc sách để tránh nhàm chán.
- Chú trọng luyện nghe: Bé càng nghe nhiều âm chuẩn (qua video, bài hát), càng phát âm đúng.
- Đều đặn hằng ngày: Mỗi ngày 5–10 phút luyện Phonics có hiệu quả hơn là học dồn nhiều giờ.
👉 Ví dụ thực tế: Mỗi buổi sáng, cha mẹ cùng bé nghe một bài “Phonics song”, buổi tối đọc 1–2
6. Lời kết
Chương trình Phonics cho trẻ em chính là nền tảng quan trọng để bé phát âm chuẩn, đọc tiếng Anh dễ dàng và tự tin giao tiếp. Đừng để con bỏ lỡ “giai đoạn vàng” học ngôn ngữ từ 4–10 tuổi.
👉 Đăng ký ngay chương trình học Phonics tại American Links – nơi trẻ học tiếng Anh vừa hiệu quả, vừa hứng thú!
🎁 Ưu đãi Back to School
- Giảm ngay 50% học phí cho học viên đăng ký trong tháng 8–9/2025.
- Tặng 2 tuần học thử MIỄN PHÍ cùng giáo viên bản ngữ.
- Chi tiết chương trình ưu đãi tại đây
👉 Ba mẹ để lại số điện thoại hoặc inbox ngay Fanpage American Links để nhận tư vấn chi tiết